درباره لزوم فراگیری مهارت‌های نامرئی

1. این‌که آدم برای موضوعات یا مشکلات مختلف برنامه و راه حل داشته باشد، خیلی خوب است. اما خیلی اوقات همین‌که اهمیت فلان موضوع یا مشکل توی ذهن نقش ببندد، کمک زیادی می‌کند؛ همین‌که شما بدانید فلان issue هم مطرح است و وجود دارد، حتا اگر براش approach مشخصی نداشته باشید، می‌تواند مفید باشد. از خودم مثال بیاورم که وقتی وارد دانش‌گاه شدم، موضوعی تحت عنوان “ارتباط گرفتن با بچه‌ها” و اهمیت‌ش و میزان کمکی که می‌تواند در رشد شخصیتی یا درسی یا کاری من داشته باشد، اساسن برام مطرح نبود. بعدها با خودم می‌گفتم که ای کاش فقط یک نفر یک‌بار به من می‌گفت: “دوست شدن با بچه‌ها مهم است، ازش غفلت نکن.”

2.  از قدیم دور و ور خودم بچه‌های ساده‌دل و دل‌پاک زیادی داشته‌ام. بچه‌هایی که به موقع درس می‌خوانند و به حرف بزرگ‌ترها گوش می‌دهند. نمازشان را می‌خوانند و مادرشان آن‌ها را دوست دارد؛ پس خدا هم آن‌ها را دوست دارد. و بنابراین کافی‌ست حواس‌شان باشد که نمره‌هاشان هم بیست شود تا استادشان هم ازشان راضی باشد. کار هم پیدا می‌شود. جفت ایده‌آل هم از راه می‌رسد. به هر حال همه عالم حواس‌شان به همچه پسر/دختر دسته گلی هست و خواهد بود.

3. توی مدت کمی که این‌ور و آن‌ور کار کرده‌ام، نقطه مقابل این ماجرا را هم دیده‌ام. آدم‌هایی که موقعیت‌های کاری خوب را تصاحب می‌کنند، عامل‌تر هستند و مهارت‌های دیگری را توی خودشان پرورش داده‌اند. خوب حرف می‌زنند. به کم قانع نمی‌شوند. حواس‌شان به همه چیز هست و احساس نمی‌کنند تنها وظیفه‌شان این است که باید کار خودشان را بی عیب و نقص انجام دهند. آن‌ها می‌دانند که باید دل مدیرشان را هم به دست بیاورند. می‌دانند توی توطئه‌چینی‌های همکارها چگونه موضع بگیرند. بلدند که نباید زیادی خودنمایی کنند چون این کار موجب راه اندازی توطئه‌های جدید می‌شود. آن‌ها خودشان و مهارت‌هاشان را خوب پرزنت می‌کنند. مذاکره بلدند. چشم گفتن بلدند. بلدند لباس مناسب بپوشند و می‌دانند با همکاران تا چه حدی بگو بخند داشته باشند. و نهایتن مسئولیت‌پذیرند. جالب این‌که آن‌ها توی سایر جنبه‌های زندگی هم برنده‌اند. به نظر می‌رسد ازدواج‌های موفق‌تری دارند. به نظر می‌رسد توی 40 سالگی حساب بانکی پر و پیمان‌تری دارند و ماشین باکیفیت‌تری سوار می‌شوند. با فرزندان‌شان هم روابط بهتری دارند و آن‌ها را سالم‌تر بار می‌آورند.

4. در ادامه با مثال توضیح می‌دهم که منظورم از مهارت‌های نامرئی دقیقن چه مهارت‌هایی‌ست. اما قبل از آن می‌خواهم کمی بیش‌تر در مورد اهمیت‌شان حرف بزنم. مهارت‌های نامرئی همان مهارت‌هایی هستند که ما بچه‌های خوب و خوش قلب ازشان غفلت می‌کنیم. مهارت‌هایی هستند که چون نمی‌توانیم توی رزومه‌مان بنویسیم‌شان، فکر می‌کنیم که مهم نیستند. گاهی هم حتا از وجودشان بی‌اطلاع‌ هستیم. فکر می‌کنم میزان موفقیت انسان‌ها بیش‌تر از این‌که به رزومه حرفه‌ای‌شان وابسته باشد، به رزومه نامرئی‌شان وابسته است؛ البته اگر به من ایراد نگیرید که اول باید “موفقیت” را تعریف کنی.

hidden skills
hidden skills

بگذارید این‌جوری توضیح دهم: “من توی 23 سالگی، با مشاهده اتفاقات جاری زندگی‌م، دارم فکر میکنم که 20 سال بعد تعداد صفرهای حساب بانکی‌م و محل کار کردنم و مدل ماشین‌م و میزان رشد و آگاهی بچه‌هام و کیفیت روابط خونوادگی‌م و میزان اثر گذاری‌م توی اجتماع و توی یک کلمه کل شئون زندگی‌م بیشتر از هر چیزی توسط مهارت‌های نامرئی‌م تعیین می‌شوند. بالاتر از رزومه‌ی تحصیلی و رزومه‌ی کاری‌ و نرم افزارهایی که یاد گرفته‌ام و یاد میگیرم، این مهارت‌های نامرئی‌م هستند که کیفیت زندگی من و اطرافیان‌م را تعیین میکنند.”

5. مهارت‌های نامرئی مهارت‌هایی هستند که لزومن قابل اندازه‌ گرفتن نیستند. معمولن با مدرک و گواهینامه و غیره و ذلک قابل اعتبارسنجی نیستند. توی رزومه قید نمی‌شودند و کسی بابت‌شان مستقیمن به شما پول نمی‌دهد. مهارت‌هایی مثل توانایی گوش کردن؛ توانایی صحبت کردن؛ مذاکره؛ استدلال منطقی و اقناع مخاطب؛ مهارت یادگیری؛ تفکر سیستمی؛ تمرکز کردن؛ شوخ طبعی؛ آداب غذا خوردن؛ توانایی مدیریت دخل و خرج و پس‌انداز کردن؛ حفظ حریم خصوصی؛ عدم تعادل در زندگی؛ مهارت کتاب خواندن؛ شخصیت‌شناسی؛ مهارت فیدبک گرفتن از دیگران و فیدبک دادن به دیگران؛ مهارت فیدبک دادن به خود؛ نه گفتن؛ مهارت خودشناسی؛ مهارت دوست بودن و حرف زدن با خود؛ مهارت دقت در استفاده از کلمات؛ مهارت لذت بردن از زندگی؛ مدیریت روابط اجتماعی و خانوادگی؛ معاشقه کردن؛ مهارت جست‌وجو کردن در گوگل؛ مهارت تصمیم‌گیری و مهارت ارائه دادن محصول تنها قسمتی بسیار کوچکی از مهارت‌های نامرئی هستند که می‌توان به‌شان اشاره کرد و ازشان نام برد. قسمت بزرگ‌تری از مهارت‌های نامرئی اما، آن‌قدر نامرئی‌ند که از وجودشان خبر نداریم و یا اگر داریم، براشان اسم نداریم.

6. لغت مهارت را هشیارانه انتخاب کرده‌ام. می‌توانستم بگویم استعدادهای نامرئی. اما این‌کار را نکردم چون به نظرم این‌ها بیش‌تر از آن‌که از جنس استعداد باشند، مهارت هستند و قابل یادگیری و تقویت کردنند. من هم دارم یادشان می‌گیرم. می‌توانید براشان کتاب بخوانید یا از منابع آنلاین استفاده کنید (من برای نمونه چندتا لینک داده‌ام و شما با جست‌وجوی ساده لینک‌های بیش‌تری پیدا می‌کنید.)؛ می‌توانید این‌ها را توی رفتار دور و وری‌هایِ موفق‌تان جست‌وجو کنید و از آن‌ها یاد بگیرد؛ یا ممکن است بخواهید از کسی در موردشان بپرسید. به هر حال تمام آن‌چه که من می‌خواستم بگویم همین‌جا تمام می‌شود. می‌خواستم صرفن به خودم و به شما یادآوری کنم که این‌ها وجود دارند و مهم هستند. همین آگاهی اگر حفظ شود، به نظرم، کلی روی طرز نگاه ما به اتفاقات و تصمیمات طول روزمان تأثیر می‌گذراد.

7+

در معرض ته نشین شدن

پیش‌نوشت: کلمه‌ی “ته نشین” را به عنوان ترجمه‌ای برای settle به کار می‌برم. “پایدار” شاید انتخاب به‌تری باشد. ولی چون نمی‌خواهم “پایداری” معنی stability را به ذهن‌تان بیاورد، ترجیح می‌دهم از “ته نشین” شدن استفاده کنم.


کاشانکی و نیک‌نژادی را هر روز می‌بینم. گاهی هم‌دیگر را مهندس صدا می‌زنند. Business man هستند. یک دفتر اجاره کرده‌اند، آدم‌ها را به هم وصل می‌کنند. هرکسی را به چشم طعمه می‌بینند. به خود من حتا پیشنهاد شراکت داده‌اند. صبح‌ها حوالی ساعت 10 می‌آیند، می‌نشینند این‌جا تلگرام را زیر و رو می‌کنند و چای می‌خورند و گه‌گاه جواب تلفن‌ها را می‌دهند یا با آدم‌هایی شبیه خودشان جلسه می‌گذراند. کاشانکی را می‌فهم‌م. بازنشسته شده و پسرش هم قد من است. ولی نیک‌نژادی برای این سبک زندگی هنوز زیادی جوان است.

می‌ترسم از خودم. این‌ها را که می‌بینم می‌ترسم. می‌ترسم از این که وسوسه شوم به ته نشین شدن. فکر می‌کنی از کی اتفاق می‌افتد؟ از همین سن و سال‌ها. احتمالن کم کم اتفاق می‌افتد. احتمالن وقتی متوجه‌ش می‌شویم که کار از کار گذشته.

همین الآن به دعوت یکی از دوستان‌م سر کلاس دکتر مشایخی بودم. دینامیک سیستم‌ها درس می‌دهد. چه‌قدر دوست‌ش دارم. چه‌قدر ته نشین نیست. چه‌قدر پویاست. چه‌قدر هر سال‌ش با سال پیش‌ فرق دارد.

از یک نقطه اتفاق می‌افتد. از خستگی. ذهن خسته می‌شود. دست خسته می‌شود. اینرسی کم کم بالا می‌رود. آدم دل‌ش می‌خواهد جا خوش کند. دست‌ش به کتاب‌های توی کمد نمی‌رود. ذهن‌ش در مقابل فعالیت مقاومت می‌کند. با ادبیات کانمن، سیستم 2 بیش‌تر و بیش‌تر تنبلی می‌کند. مدل‌های ذهنی را ساده و ساده‌تر می‌کند. به جای حسادت کردن (شما بخوانید غبطه خوردن)، آدم‌های موفق را چند کلمه تحسین و ستایش می‌کند و با این‌ کار مسأله را زیرسبیلی حل می‌کند. و آدم‌های پرکار و هدفمند را ساده‌لوح و خوش‌دل خطاب می‌کند.

بلوغ. بلوغ کلمه‌ای که توی فرهنگ ما اشتباه فهمیده شده است. 15 ساله که شدی به بلوغ جسمی رسیده‌ای. توی 25 سالگی مثلن به بلوغ عقلی. و از این به بعد بزرگ شده‌ای و تمام. حالا باید ته نشین شوی. دیگر وقت استراحت کردن است. دیگر وقت کار روتین است. از این به بعد باید خودت را سرگرم بچه‌ها کنی و شب‌ها را به دید و بازدیدهای خانوادگی بگذرانی.

حالا که در آستانه‌ی stability هستم. باید این‌ها را با خودم مرور کنم. باید به خودم هشدار دهم. باید از خودم نیشگون بگیرم که ته نشین نشوم حالا حالاها. نشانه‌های‌ش را می‌بینم. ذهن‌م خسته شده. تنبلی می‌کنم. بعضی کارها را دارم ماست‌مالی می‌کنم. هر روز به تعداد آدم‌هایی که تحسین می‌کنم و زیرسبیلی هضم‌شان می‌کنم افزوده می‌شود. باید حواس‌م را جمع کنم.

یاد این نوشته افتادم. طره جان نباید ته نشین شویم ها. گاهی تو باید تکان‌مان دهی.

6+

باید از پاریس حذر کرد

به سرخی روی فیلتر سیگاری که کشیده بود نگاه کردم و از خودم پرسیدم آیا زمان آن نرسیده تا برای چند لحظه هم که شده این تلخی عمیق که از نخستین روزهای زندگی‌م در کانال‌های عصبی‌م ریشه دوانده و تصاویر دریافتی از شبکیه‌ی چشم‌م را به تصاویری خاکستری فیلتر می‌کند را پس بزنم؟ آیا نباید همین حالا دستان نرم‌ش را توی دستانم بگیرم و با سرعت از کافه بیستروت بیرون بزنم و از منظره‌ی باشکوه ایفل که این همه سال منتظر دیدن‌ش بودم بگذرم و کل بولوار بوردونایس را در حالی که دنبال خودم می‌کشانم‌ش بدوم تا به محل اقامت‌مان در هتل اِبِر برسیم و وقتی که به در اتاق تکیه‌اش داده‌ام برای اولین بار سعی کنم طعم گس لبهایش را بچشم و بعد با عجله در اتاق را باز کنم و هٌل‌ش دهم توی اتاق؟

ما توی پاریس جادویی بودیم. بوی عشق فضا را پر کرده بود و به هر سو که سر می‌گرداندم انسان‌هایی را می‌دیدم که دوست داشتن از چشمانشان می‌ریخت و درد درست همین‌جا بود. پاریس برخلاف آن‌چه به نظر می‌رسد، کمتر از هر شهر دیگری روی زمین مستعد عشق ورزیدن است. فنجان قهوه‌ام را دست گرفته بودم و داشتم ایفل را دید می‌زدم که متوجه شدم سیگار سوم‌ش را روی دست‌م خاموش کرده. سیگار را انداخت و از در بیرون زد و من گذاشتم که برود. حدس می‌زدم که احتمالن شب بر می‌گردد. برای من دیدن همین سیگارهای با فیلترهای نقاشی شده کافی بود؛ چرا نباید می‌گذاشتم تا او از زندگی‌ش آن‌قدر که می‌خواهد کام بگیرد؟

وقتی داشتم توی بولوار سنت میشل قدم می‌زدم، دانشجویان جوانی را می‌دیدم که با یک دست کوله‌های یک وری‌شان را روی دوش‌شان رفته بودند. من می‌توانستم خودخواهی را توی چشمان تک تکشان ببینم. می‌دیدم که توی سرشان دارند به گالیله می‌خندد. من می‌توانستم احساس کنم که برای آن‌ها خیابان‌ها مثل راهروها و پارک‌ها مثل باغچه‌های خانه‌هاشان هستند. من می‌دیدم که آن‌ها یک‌دیگر را نمی‌بینند و برای هر کدام‌شان تنها همان دختری که دستان‌ش را گرفته‌اند واقعی‌ست.

تلألؤ گوش‌واره‌های دختری گردش چشمان‌م را متوقف کرد. روشنایی گردنش را تا میانه‌ی دکمه‌های باز پیراهنش می‌توانستم دنبال کنم. همان‌جا ایستادم و سعی کردم چشمان‌م را آن‌قدر پایین بیاورم تا بتوانم دستان‌ش را ببینم. از میان‌ انگشتان‌ش انگشتانی مردانه را دیدم و وقتی کمی چشمان‌م را به بالا هدایت کردم، چهره‌ی نخراشیده‌ی پسری را دیدم که به تازگی پشت لب‌ش سبز شده بود و یکی از همان کوله‌های یک‌وری روی هیکل تکیده‌اش سنگینی می‌کرد. به خودم هشدار دادم که من حق ندارم آن دختر را قضاوت کنم، که برای‌ش دل بسوزانم، که از دیدن این صحنه احساس تاسف کنم.

هر پسری به موقع نیاز مهارت‌هایش را رو می‌کند و هر دختری آن وقت که باید، به‌ترین عشوه‌هایش را نشان می‌دهد و تو آن‌جا خواهی فهمید که آن کلمات و آن عشوه‌ها از کلمات و عبارات عاشقان و معشوقه‌های توی افسانه‌ها هیچ کم ندارند. تو آن‌جا خواهی فهمید که هر عشقی به‌ترین عشق است و هر زندگی‌ای با شکوه‌ترین زندگی. تنها باید از سایر انسان‌ها دوری کرد. باید فیلم ندید، رمان نخواند، باید از پاریس حذر کرد، از خیابان‌های شلوغ، از شهرهای بزرگ، از شبکه‌های اجتماعی، از اتوبان‌ها، از هواپیماها، از دانشگاه‌ها، از کافه‌ها، از پارک‌ها و از برج‌های ایفل. باید دست‌ش را بگیری و بخزی توی یک روستا؛ توی یک روستا با آدم‌های پیر و با یک چکش تلویزیون توی خانه را بشکنی؛ باید کتاب‌هایت را بسوزانی و به ریش شبکه‌ی جهانی اینترنت بخندی.

درد انسان امروز پیوستن به دهکده‌ی جهانی نیست. برعکس. انسان امروز بیش از هر چیزی درد فردیت از دست رفته دارد. این را از طرز لباس پوشیدن‌های عجیب و غریب می‌توانی ببینی و از میزان تکرار کلمه‌ی “من” توی جملات هر روزه‌ی انسان‌ها ؛ من فقط از این فروشگاه خرید می‌کنم؛ من عادت دارم شب‌ها قبل از خواب شیر بنوشم؛ من هر هفته کوه می‌روم؛ من طرفدار منچستر یونایتدم؛ من تنها موسیقی جَز گوش می‌دهم؛ من … .

رسانه‌های اجتماعی و بدتر از همه‌شان شبکه‌های اجتماعی اینترنتی، به همان اندازه که هویت گروهی ما را تقویت می‌کنند، به همان میزان از هویت فردی‌مان می‌کاهند. فهمیدن همین موضوع مسخره که این تنها شما نیستید که کشف کرده‌اید که معمولن برگردادندن بالش به ور دیگرش احساس خوبی به‌تان می‌دهد، مشت محکمی‌ست به هویت فردی‌تان.

خطر اصلی گوشی‌های تلفن همراه، احتمال ایجاد سرطان نیست، احتمال کشتن فردیت است.

همیشه فیسبوک و اینستاگرام و تویتر برای‌م تداعی‌گر یک دیگ بزرگ بوده‌اند برای پختن آشی یک‌دست از خروجی‌های اذهان تمام انسان‌ها. این تنها عامل مخربی نیست که می‌خواهم در قالب مطرح کردن آن به‌تان پیشنهاد دهم که از شبکه‌های اجتماعی دوری کنید، اما مهم‌ترین عامل هست. ترویج سطحی نگری، ایجاد احساسِ یادگیری (یادگیری کاذب)، درگیر شدن در بازی کاذب و بدون خروجی لایک و فالوئر، از دست رفتن زمانی بسیار بیش‌تر از آن‌چیزی که تخمین می‌زنید از ساعاتی از روزتان که در اختیار خودتان دارید (شامل زمان‌هایی که پای یک اپلیکیشن نشسته‌اید به علاوه زمان‌هایی که فکر می‌کنید دارید کار دیگری انجام می‌دهید اما عملن ذهنتان درگیر همان اپلیکیشن‌ است.)، و هزار و یک اثر مخرب دیگر باعث می‌شود که به‌تان پیشنهاد کنم چند ثانیه بیش‌تر برای ارسال فایل‌هایتان از طریق ایمیل و چند هزارتومان پول بیش‌تر برای مکالمه‌های ضروری‌تان از طریق شبکه تلفن کنار بگذارید و از خیر تلگرام و واتس اپ و وایبر بگذرید. دست یک نفر را بگیرید، ببریدش لای چنارهای یک پارک، آن‌قدر نگاه‌ش کنید تا جان‌تان در می‌رود. و با این کار از خیر تویتر و اینستاگرام هم بگذرید.

باشد که از تلگرام دوری کنید و از پاریس.


پی‌نوشت: این نوشته برای خرداد 95 است. با خودم فکر کردم که شاید انتشارش تنوع خوبی ایجاد کند. علاوه بر این از فضای نوشته‌ی قبل هم خیلی دور نیست. موضوع حاشیه‌ای و بی‌ربط دیگر این‌که می‌خواهم یکی دو برگه دیگر اضافه کنم. یکی از این برگه‌ها به صورت آزمایشی اضافه شده و احتمالن با فرکانسی بالاتر از نوشته‌های وبلاگ فارسی به روز می‌شود. سر فرصت هم می‌خواهم دستی به سر و گوش این‌جا بکشم. همین.

9+

برای کنکوری‌های 96: در آستانه انتخاب رشته

پیش‌نوشت: این‌هایی که در ادامه نوشته‌ام نظرات شخصی من در مورد انتخاب رشته هستند که با اطلاعاتی بسیار محدود حاصل شده‌اند و در اکثر موارد غیرقابل اعتمادند.


  • چه رشته‌ای برای من مناسب است؟ نمی‌توانید بفهمید!

اولین موضوعی که باید به‌ش اشاره کنم، این است که الآن حقیقتن نمی‌توانید رشته‌ها را بشناسید. خود من با این‌که دانش‌جوی سال دوم ارشدم، هنوز نمی‌توانم ادعا کنم که برق-مخابرات را شناخته‌ام. یادم هست موقع انتخاب رشته خود ما، کسانی می‌گفتند ببینید از کدام قسمت‌های کتاب فیزیک دبیرستان بیش‌تر لذت می‌برید. بخش مربوط به مدارهای الکتریکی یا بخش‌های مربوط به قرقره و سطح شیب‌دار؟ بعد توضیح می‌دادند که اگر از اولی لذت می‌برید اساسن باید به برق فکر کنید و اگر از دومی، باید به مکانیک. من که ماه‌هاست سر و کارم به مدار الکتریکی نیفتاده. احتمالن مکانیکی‌ها هم تأیید می‌کنند که چیزی که دارند می‌خوانند به مسائل سطح شیب‌دار و قرقره شباهتی ندارد. بگذریم که آن زمان من فکر می‌کردم قرقره و سطح شیب‌دار باید بیش‌تر به عمران مربوط باشد 😉

جلوتر که می‌روید، می‌بینید مباحث واگرا می‌شوند. یک مرتبه سر بر می‌آورید و می‌بینید چیزی که دارید مطالعه می‌کنید، مطلقن شباهتی با تصور اولیه‌تان در مورد آن رشته ندارد. محاسبه‌ی زوایا در اشکال هندسی، برای من خیلی جذاب بود. احتمالن هم همان مسائل محاسبه زاویه بود که من را به ریاضی علاقه‌مند کرد. حالا اما می‌فهمم که آن تصوری که من از ریاضی داشتم، اصلن شبیه چیزی نیست که الآن باهاش سر و کار دارم.

  • پس بر اساس چه معیاری انتخاب کنیم؟ آهان! این سؤال خوبی‌ست.

بگذارید برای‌تان با یک مثالِ خوب جا بیندازم. انتخاب رشته درست مثل انتخاب زوج است. حالا نه درستِ درست ولی لااقل خیلی شبیه است. کسانی هستند که دو سه سال با هم دوست‌ند و حسابی هم‌دیگر را می‌شناسند و عاشق هم‌ند. به درست یا غلط مطمئن هستند که بهترین گزینه ممکن را انتخاب کرده‌اند و خیلی خوب و خوش‌حال یک روز با هم ازدواج می‌کنند. آن‌ها که از دبیرستان رشته‌شان را انتخاب کرده‌اند توی این گروه‌ند؛ المپیادی‌ها و دانش‌آموزانی که از مدت‌ها قبل توی مسابقاتی مثل ACM موفقیت‌هایی کسب کرده‌اند. اما اگر شما جزء این گروه نیستید، باید دنبال راه‌های دیگری بروید. آن‌‌ها که به هر دلیلی فرصت کافی برای شناختن زوج‌شان ندارند هم می‌توانند انتخاب‌های خوبی بکنند. آن‌ها به معیارها توجه می‌کنند. شما باید اول معیارهای خودتان را بشناسید و adjust کنید و بعد ببینید که هر کدام از رشته‌ها چه‌قدر برای شما مناسب است. تعدادی از معیارهایی که به ذهن من می‌رسد این‌هاست: میزان فعال بودن زمینه‌های تحقیقاتی، بازار کار، میزان درآمد و  میزان تطابق محیط کاری رشته مورد نظر با روحیه من.

  • آیا دانش‌گاه می‌تواند به عنوان یکی از معیارهای انتخاب رشته مطرح باشد؟ هم بله و هم خیر.

ببینید دوستان. رشته‌‌های فنی مهندسی مثل پزشکی و دندان‌پزشکی نیستند که شما سرتان را بیندازید پایین و تنها نگرانی‌تان پاس کردن امتحانات باشد. توی رشته‌های فنی مهندسی شما باید رزومه بسازید. شما 4 سال فرصت دارید خودتان را نجات دهید. فرض کنید که به صورت پیش‌فرض قرار است آخر سال چهارم افسرده و بی‌کار و داغان باشید و در حالی که گوشه‌ی خوابگاه افتاده‌اید و دارید با پول تو جیبی‌تان پوکر بازی می‌کنید، مرتبن به کارهایی مثل انصراف و شرکت در کنکور تجربی، تغییر رشته در مقطع ارشد، سربازی و عدم ادامه تحصیل (اگر پسر هستید) و ازدواج با دم دستی‌ترین گزینه موجود (اگر دختر هستید)، فکر کنید. سعی کنید خوب این شرایط را تصور کنید. چون شرایط‌ رایجی‌ست و اگر حواس‌تان را جمع نکنید، عاقبت شما هم همین خواهد بود. و واقعیت این است نام دانش‌گاه ممکن است توی رزومه شما خیلی تأثیر داشته باشد. البته که این موضوع نسبی‌ست. کسانی را دیده‌ام که از دانش‌گاه‌های رده دوم و سوم توانسته‌اند خیلی خوب رشد کنند. کسی را دیده‌ام که فوق دیپلم آزاد رودهن داشت و 6 نفر نیروی فارغ التحصیل از امیرکبیر و شریف زیر دست او کار می‌کردند. ولی به صورت کلی، باید بپذیریم که دانش‌گاه بالاتر، فرصت‌های بیش‌تری را پیش روی شما خواهد گذاشت؛ چه بخواهید ادامه تحصیل دهید و چه بخواهید کار کنید.

  • در حال حاضر بازار کار چه رشته‌هایی خوب است؟ کامپیوتر.

البته سؤال درست‌تر این‌طوری پرسیده می‌شود: در حدود 4 سال آینده بازار کار کدام رشته‌ها به‌تر خواهد بود؟ من از خیلی از رشته‌ها خبر ندارم.

در حال حاضر اوضاع کامپیوتری‌ها به مراتب به‌تر است. به نظر نمی‌رسد تا 4-5 سال بعد هم حوزه‌های کاری این رشته اشباع شود. حتا اگر بازار اپلیکیشن نویسی از بین برود یا اشباع شود، هنوز حوزه‌های جذابی مثل آموزش ماشینی، هوش مصنوعی و داده کاوی فاصله‌ی زیادی تا اشباع شدن دارند. علوم شناختی هم از زمینه‌هایی‌ست که به عقیده من آینده‌ی خوبی دارد و رشته‌ی کامپیوتر می‌تواند دروازه‌ی ورود به این حوزه باشد.

در رشته‌ی برق-قدرت، به نظر می‌رسد انرژی‌های نو فرصت‌های شغلی جدیدی خواهد آفرید. برق-کنترل و برق-الکترونیک هم هنوز ظرفیت جذب نیروهای جدیدی را دارد. البته از این رشته‌ها هم می‌توان به سمت هوش مصنوعی پل زد و وارد آن حوزه هم شد. برق-مخابرات هم آینده‌ی نسبتن خوبی دارد. بازارش رو به رشد است و تکنولوژی‌ها هنوز تا تکامل فاصله‌ی زیادی دارند.

در مورد سایر رشته‌ها اطلاعات من خیلی محدودتر است. و ترجیح می‌دهم سکوت کنم.

  • اپلای، چه‌قدر در دست‌رس است؟ زیاد.

اپلای در دست‌رس است. اصولن شما از هرجای این مملکت می‌توانید اپلای کنید بروید. ولی خب دانش‌گاه‌های به‌تر و رشته‌هایی که برای دانش‌گاه‌های خارجی جذاب‌تر است، شانس شما را برای جاهای به‌تر افزایش می‌دهند. خبر دارم که اوضاع اپلای علوم کامپیوتر، برق، مهندسی کامپیوتر و رشته‌های مرتبط با محیط زیست (عمران و مهندسی شیمی مثلن)، خوب است. در مورد بقیه‌ی رشته‌ها اطلاعات چندانی ندارم.

  • یک توصیه‌ی دوستانه: از دانش‌گاه چیزی در نمی‌آید. 

دانش‌گاه اصولن درست شده تا از شما استاد دانش‌گاه بسازد. اگر نمی‌خواهید تا ابد توی دانش‌گاه بمانید، از همان ترم اول دست به کار شوید و به دروس دانش‌گاه اکتفا نکنید. استاد بزرگواری می‌گفت: دو حالت بیش‌تر ندارد، یا استاد علمِ به‌دردبخوری را می‌داند و مسلط است که خب می‌رود باهاش کار می‌کند؛ یا نمی‌داند و مسلط نیست و می‌آید توی دانش‌گاه درس‌ش می‌دهد. فارغ از این‌که چه رشته‌ای را انتخاب می‌کنید، سعی کنید خیلی زود بفهمید که بازار کار چه‌ نیازهایی دارد و بعد سعی کنید متمرکز شوید و آن‌ها را یکی یکی یاد بگیرید.


پی‌نوشت1: مدت‌ها پیش دوستی ازم خواست در مورد انتخاب رشته راهنمایی‌ش کنم. بعدها یکی دو نفر دیگر خواسته مشابهی داشتند. شاید اصلی‌ترین دلیلی که باعث شد نوشتن این متن این اندازه به تأخیر بیفتد، ذهنیت من در مورد طولانی بودن‌ش بود. به‌ش که فکر می‌کردم، با خودم می‌گفتم: اوه… چه‌قدر حرف… بی‌خیال بابا. در واقع دلیل اصلی منتشر نکردن همه‌ی آن چند ده متنی که خلاصه‌شان را نوشته‌ام اما کامل نکرده‌ام، شاید همین باشد. ولی الآن که داریم به فرصت انتخاب رشته نزدیک می‌شویم، تصمیم گرفتم خیلی خلاصه حرف‌هایم را برای آن یکی دو نفری که نظر من را خواسته بودند،  بنویسم.

پی‌نوشت2: خیلی کلی بود. قبول دارم. اگر سؤال جزئی‌تری دارید، از هر راهی که دوست‌تر می‌دارید، باهام مطرح کنید.

11+